Van der Heem – Den haag / Sneek

Mijmeringen van een oud medewerker,
de hang naar de dingen die
voorbij zijn gegaan……

Tijdens het opruimen van mijn archief stuitte ik op het introductieboekje en ander materiaal van Van der Heem. Wat de meeste mensen dan hebben – en mij ook niet vreemd is – je gaat de herontdekte paperassen lezen. Al lezende kwamen er allerlei herinneringen boven en waarbij het idee ontstond om e.e.a. te gaan vastleggen t.b.v. geïnteresseerden en oud collegae.

Hier eerst een citaat uit de inleiding van het introductieboekje van Van der Heem uit de zestiger jaren:
“ER WAS EENS… zo beginnen de meeste sprookjes. Maar wat wij willen vertellen is géén sprookje. Daarom begint onze historie met: ER WAREN EENS… Er waren eens twee broers Piet en Leo van der Heem. Leo van der Heem had een hobby, die hij met hartstocht beoefende; in zijn vrije tijd bouwde hij radiotoestellen. Met steun van zijn broer werd deze hobby zijn dagelijks werk, dat groeide tot een bescheiden bedrijf.

Omdat ons verhaal omstreeks 1925 speelt, was dat toen een vooruitstrevende liefhebberij. In zoverre verschilden de producten van deze twee broers van die van vele anderen radio amateurs, dat hùn toestellen behoorlijke resultaten opleverden.
Met een vriend, Ir. J. Bloemsma, destijds een van de weinige radio-ingenieurs in ons land, werd op 1 mei 1926 de firma: Van der Heem & Bloemsma opgericht. Een deel van het woonhuis van de heer P.H.J. van der Heem te Den Haag diende tot kantoor en toonkamer, het schuurtje in de tuin tot fabriek.
De zoon van de heer P.H.J. van der Heem, de heer J. van der Heem, verzorgde de verkoop.

In oktober 1926 nam de firma Van der Heem & Bloemsma deel aan de eerste radio-beurs te Amsterdam. Daar kocht de latere minister-president, Dr. H. Colijn, de H&BV, die de heer Colijn in 1938 nog in gebruik had”. Einde citaat. Zie het volledige introductieboekje onder knop: “Varia”.

De geschiedenis vervolgt:

Een jaar later begint de samenwerking met de handelsonderneming R.S. Stokvis, die vervolgens een order plaatst voor 309 toestellen in 6 verschillende typen. Deze order is de aanzet voor het doorvoeren van een vorm van mechanisatie, tevens wordt het vervaardigen van de kasten uitbesteed aan meubelfabriek Mutsers.
Dat het uiterlijk heel belangrijk was mag duidelijk zijn uit de vraaie vormgeving van de sierlijke kasten c.q. meubelen. Het succes van ER(R)ES blijft niet uit. Men is gedwongen te verhuizen naar een grotere productieruimte. Ook de kastenfabricage kan niet “meekomen” en men is genoodzaakt de kastenfabricage dan maar in eigen hand te nemen. Later wordt e.e.a. bijeengebracht in een pand aan de Stortenbekerstraat.

fabriekvdh
Hoofdgebouw aan de Maanweg te Den Haag

Heel veel later wordt het fraaie hoofdgebouw aan de Maanweg betrokken. In de tussentijd is er een vorm van participatie ontstaan tussen Van der Heem en Philips. Tot aan 1930 is er veel bedrijvigheid hierna wordt het rustig rond Van der Heem. De crisisjaren doen z,n intrede en dat is te merken aan de bedrijvigheid in de productieruimte.

Philips krijgt steeds meer een vinger in de pap wat tot uiting komt in de ontwerpen en de toegepaste Philips onderdelen. Er is nog zo veel meer te zeggen over de Haagse periode, doch dat laten we even voor wat het is en slaan vele jaren over om via onderstaande tabel in Sneek te belanden.

Dat het Van der Heem toch weer goed ging mag blijken uit deze opsomming: 
1946
Nevenbedrijf in Utrecht wordt in bedrijf genomen
1948
Modern nabewerkingsgebouw komt gereed
1948
De productie van SOLEX-bromfietsen wordt ter hand genomem
1952
Ruim laboratorium wordt aan complex toegevoegd
1952
Opening van ontspanningsgebouw
1955
Opening bedrijfsschool
1957
Nieuwe fabriek voor radio- en televisiekasten
1961
Opening tijdelijke fabriek in Sneek
1962
Nieuwe fabriek voor telecommunicatie-apparatuur
1962
Opening Van der Heem’s Iranian Electronics Industries in Teheran
1962
Vestiging van Van der Heem’s Skandinavia A/S te Kopenhagen
1964
Van der Heem Oppenhuizerweg te Sneek wordt in gebruik genomen

 

Nadat er 1960 allerlei besprekingen hadden plaats gevonden met de gemeente Sneek, ligt er een plan op tafel voor een tijdelijke hal. Inmiddels is het voorjaar 1961, als de tijdelijke fabriek – gevestigd aan de Vrijbuiterstraat op het zogenaamde eiland in Sneek – glasdicht is gemaakt en men nog druk doende is het geheel van een fleurig verfje te voorzien.

Oude fabriek 2
Interieur in voorbereiding – voorlopige fabriek – Vrijbuiterstraat

MEDEWERKERS VAN HET “EERSTE UUR”
Sieds Schuurmans
J. Hakse
L. de Jong
K. Akkerman
Meindert Fritsma
S. Hoekstra
J. v/d Wolf
Jan Boonstra.

Dhr. Sieds Schuurmans – woonachtig te IJlst – wordt de eerste werknemer die samen met productiechef dhr. J.H. de Vries een start maakt met de inrichting van de productiehal.

Vervolgens worden begin mei 7 medewerkers aangenomen en kan de productie van halffabrikaten aanvangen. De namen van deze medewerkers vindt u in de tabel en aangegeven op de afbeelding hieronder uit het betreffende VDH-tje.

Eerste mannen 2
Eerste medewerkers met een groet als begeleiding bij hun eerste product toegeleverd aan Den Haag.

Het i(01) Werving_Peelens donderdag 21 september 1961 (net 18 jaar geworden) als ik om 19.30 uur op de stoep sta bij de heer Ir. J. Peelen voor sollicitatiegesprek – hij woonde destijds aan de Leeuwarderweg 62 te Sneek – de heer Peelen is de bedrijfsleider van de eerder dat jaar opgerichte radiofabriek van Van der Heem te Sneek. Schijnbaar voldeed ik aan alle criteria en werd aangenomen. Ik ben op 16 oktober 1961 gaan werken bij Van der Heem in de tijdelijke fabriek aan de Vrijbuiterstraat 6 te Sneek.

Hiervoor had ik o.a. gewerkt bij een installatiebedrijf annex winkel van huishoudelijke en elektrische apparaten. Aangezien ik vanaf mijn tiende last heb van een prettig maar standvastig radiovirus, dacht ik op een gegeven moment even te solliciteren voor radioreparateur bij deze firma. Helaas, de toenmalige radiomonteur kwam terug uit militairedienst en eiste zijn werkplek weer op – terecht uiteraard – maar het radiovirus sloeg weer toe waardoor ik de bedrijfsleider meedeelde: okay maar dan ga ik solliciteren bij Van der Heem!  Van der Heem was inmiddels een omvangrijke wervingscampagne gestart voor personeel.

Toen ik begon bij Van der Heem, werkten er reeds een flinke handvol mensen, de namen en functie in onderstaande tabel:

ENKELE MEDEWERKERS VAN HET “TWEEDE UUR “
NAAM:
FUNKTIE OF AFDELING:
NAAM:
FUNKTIE OF AFDELING:
 J. Van der Schuit  Magazijn  J. Badstra  Voorman trimafdeling
 Piet van der Weg  Instructeur  Auke Hiemstra  Montage
 Antal Fail  Bedrijfslab.  Siebe Veenstra  Trimmer
 Bos [kasten(m)boren]  Inpakkerij  Mevrouw Littina Bos  Kantine
 Atze Coers  Eindcontroleur  Jan Haagsma  Montage/Trimmer

.

Naast het veelvuldig produceren van halffabrikaten voor Radio en TV t.b.v. de hoofdvestiging in Den Haag hebben we in de tijdelijke fabriek ook menige serie portable radio’s geproduceerd in teamverband. Het ontbreekt mij aan een productielijst uit die periode, maar de Erres RA 620 P – met vertraagde afstemming – zal menigeen van ons zich heel goed herinneren.

(Wist u dat de RA620P toentertijd 165 gulden koste in de winkel)

Ook hebben we Netvoedingsapparaten gebouw zoals de BE 901 en ik herinner me ook dat we op een gegeven moment UHF-kanaalkiezers ingebouwd hebben in Erres TV-ees. Vandaar de bijnaam van de heer Bos van: “Kasthemboren”, er moest n.l. handmatig – met behulp van een boormachine – een gat in de zijwand van de houten TV-kast worden geboord.

Vanaf mei 1963 t/m mei 1965 ben ik er “even” tussen-uit-geweest om als specialist mijn militaire dienstplicht te vervullen. Begeleid met een brief – gedateerd 10 juni 1964 – kreeg ik een attentie aangeboden in de vorm van een smakelijke koek. De inhoud van de brief luidt als volgt: “Teneinde u ver van huis en haard te laten delen in de feestvreugde bij de opening van de nieuwe radiofabriek van Van der Heem in Sneek doen wij u hierbij een kleine attentie toekomen”. Was getekend: “Bedrijfsleider Sneek Ir. J. Peelen”.

Dat de nieuwe radiofabriek was geopend was voor mij geen nieuws omdat ik gedurende de bouw steeds op de hoogte werd gehouden middels de bekende VDH-tjes. Het voorblad van het VDH-tje van 19 juni 1964 eindigt met: Sneek, donderdag 11 juni kwart overdrie. De nieuwe vestiging van Van der Heem in Sneek in een feit. Allemaal en iedereen: Proficiat!

Naast de hoofddirectie, directie, OR-leden en het personeel waren veel noorderlijke autoriteiten aanwezig bij de opening. De opening werd verricht door de Commissaris van de Koningin in Friesland Dhr. mr. H.P. Linthorst Homan.

Als je het VDH-tje met het opschrift “Feest in Sneek” van dd. 19 juni 1964 doorleest dan is de opening van de nieuwe fabriek inderdaad een groot feest geweest. Ik volsta door de verschillende activiteiten (feestmenu) te benoemen in onderstaande tabel. Zie ook onder knop “Varia” en vervolgens rolknop “VDH Nieuwe Fabriek”.

Nieuwe fabr 2
Nieuwe fabriek
FEESTMENU
Donderdag 11 juni 1964
.
11.00 uur
 Officiële opening – toespraken rechtstreeks uitgezonden door de RONO.
12.00 uur
 Excursie van genodigden door de nieuwe fabriek
14.00 uur
 Lunch voor genodigden in hotel DE Wijnberg
19.30 uur
 Feestavond in Amicitia voor autoriteiten en inwoners van Sneek e/o.
Vrijdag 12 juni 1964
 .
14.00 uur
 Vertrek uit Den Haag van Haagse en Utrechtse medewerkers naar Sneek
19.30 uur
 Feestavond in Amicitia voor het gehele personeel, na afloop bal.
Zaterdag 13 juni 1964
 .
14.00 uur
 Aanvang excursies voor belangstellenden uit de gehele regio

.

Wist u dat de nieuwe fabriek 97 benoemde ruimten had en 3,75 miljoen gulden heeft gekost ?

Krantenfabriek 2
Panoramaschets van de nieuwe fabriek. – Architekt: dhr. G.W. Goodijk

.

Inmiddels is het 1965 wanneer ik mij weer meldt om mijn betrekking bij Van der Heem voort te zetten. Tot mijn genoegen wordt mij per brief, dd. 3 maart 1965, verzekerd dat ik welkom ben, tevens wordt aangegeven welke mogelijke functies Van der Heem voor mij in petto heeft, ik citeer: “In uw geval stellen wij voor dat u een start maakt als trimmer en afhankelijk van uw theoretische kennis en prestaties binnen een betrekkelijk korte termijn een functie krijgt al storingzoeker. Verdere uitgroei mogelijkheden zijn niet uitgesloten. Zoals assistent proefkamer of kwaliteitscontroleur in de afdeling vrijgave”.

Het grappige is dat ik dit traject ook daadwerkelijk, en met genoegen, heb afgelopen. In de betreffende brief wordt verder melding gemaakt dat men in juni van dat jaar het zevende type radio – naast de reeds in productie zijnde radio’s – in productie zal worden genomen. Als ik mij niet vergis is dit de Erres RA 657 waarvan ik (40 jaar later) een exemplaar in mijn collectie heb gekregen voorzien van mijn paraaf als eindcontroleur. Ook hier ontbreekt het mij aan een productielijst, doch als mijn geheugen me niet in de steek laat hebben wij naast de Erres RA 657 andere types geproduceerd, zoals aangegeven in de volgende tabel.

Ook hebben we verschillende platenspelers samengesteld zoals de PS 101 en halffabrikaten gemaakt (precisie standswerk) t.b.v. de Starfighter.

EEN GREEP UIT HET ASSORTIMENT
 Erres RA 601.P  Erres RP 366/2  Erres RP 765/2
 Erres RA 615  Erres RP 563/01  Erres RP 465
 Erres RA 625  Erres RP 763  Erres RA 665
 Erres RA 620 P  Erres RP 664/01  Erres PS 106
 Erres RA 623  Erres RP 663  Erres RP 663
 Erres RA 622  Erres RP 1566  Erres RP 1466
 Erres RA 622/1AT  Erres RA 657  Erres RP 1666
 Erres RA 635  Erres PA 653/01  .
 Erres RA 631/1AT  Erres RA 655 PS  .
.
 Geredschapmakerij 1965
 Medewerkers gereedschapsmakerij
.
ENKELE VAN DE VELE MEDEWERKERS IN DE PERIODE 1965 – 1967
NAAM FUNKTIE/AFDELING NAAM FUNKTIE/AFDELING
 A.D. van der kade  Bedrijfsdirecteur  Nico de Heus  Chef ink. gdr. controle
 Henk van Netten  Inpakker  Jelle de Vries  Montage
 Wim Harder  Productiebaas  Age Postma  Elektricien
 Wim Laurentius  Planning  Henk Boomsma  Onderhoud
 Anton Tijseling  Montage  Eeltje Bil  Administratie
 Rob van Tilburg  Proefkamer  Jan Haagsma  Steekproef-test afdeling
 Willem Dalstra  Montage  Foppe Brouwer  Gebouwen
 Georgius Tjepkema  Montage  S. Jongsma  Magazijn chef
 Jan Kraak  Montage  Klompmaker  Magazijn
 Hendrik de Jong  Montage  G.S. Jaarsma  Baas metaalbewerking
 J. van der Schuit  Magazijn  Atze Coers  Eindcontrole
 Bauke Quarré  Inkomende gdr. controle  Peter Anders  Productiebaas
 Hoatse de Groot  Montage  Mej. Lutitia Bos  Kantine
 Rimmert Kroese  Nacalculatie  Henk Kroese  Magazijn
 Sieds Schuurmans  Gebouwen  Piet van der Weg  Instructeur
 Auke Hiemstra  Montage  E. van der Hoek  Inpakkerij
 Antal Fail  Bedrijfslab  Berend v. d. Berg  Monteur
 Sierk de Wal  Preparatie  A. Reijnierse  Kwaliteitsanalist
 Tjibbe Noppert  Bankwerkerij
 Leo Rijf  Chef montage
 Ir. W. Wijnja Directieassistent
 Bonifatius Sinnema  Montage
 Meindert Fritsma  Productiebaas

.

.

Zij staan er achter 2

Zij staan er achter!” was het credo – naar ik meen in 1966 – althans zo stond het in de uitgebreide informatiekrant die was uitgegeven in het kader van een nieuwe wervingscampagne voor meer personeel.

De vraag luidt: waar stonden zij achter? of beter gezegd: waar stonden zij voor? Immers zij wisten toen nog niet wat hen/ons te wachten stond in 1967.

Wat was het geval:

Uit verschillende reacties blijkt dat we allen met bijzonder veel plezier hebben bijgedragen tot de tot stand komen van de verschillende producten bij Van der Heem. Er heerste een prima sfeer en er werd hard gewerkt temeer omdat er – hoe kan het ook anders – altijd muziek aanwezig was. Je kunt wel stellen dat we trots waren op het geen we produceerden. Doch de euforie van de periode van na de opening heeft niet lang stand gehouden, Philips was (met uitzondering van het overblijvende Indoheem en de Solex fabricage) inmiddels geheel eigenaar geworden van Van der Heem. Het is inmiddels najaar 1966 wanneer het personeelsbestand is gegroeid tot ongeveer 250 medewerkers als het gerucht de ronde doet dat de productie van Radiotoestellen wordt beëindigd.

Sneek zou scheerapparaten gaan produceren en in de Philips fabriek te Drachten was men zich al aan het voorbereiden hiervoor. Ook in andere vestigingen zou ook gereorganiseerd moeten worden waarbij ook veel arbeidsplaatsen zouden vervallen. We waren met stomheid geslagen en wilden het eerst niet geloven temeer omdat de berichtgeving van de hoofddirectie in discrepantie was met de werkelijkheid – Later is gebleken dat er wel degelijk met de waarheid is gesjoemeld – De hoofddirectie (ik citeer) paste de zo genaamde “Salamipolitiek” toe. Even later moest onze directeur
dhr. A.D. van der Kade opdraven bij de hoofddirectie waar hij kreeg te horen dat men voor wat betreft de vestiging te Sneek overgegaan was van wijzigen van productsoort … naar sluiting van het bedrijf (naar pag. sluiting). Dhr. Van der Kade werd voor een voldongen feit geplaatst!
In Den Haag spreekt men op 9 december 1966 nog van een verdwijnen van 82 functies, nu 1967 zijn het er 250, alle medewerkers!

Uit de verschillende krantenknipsels die ik heb verzameld en uit eigen ervaring kun je opmaken dat het een roerige tijd was. Verder bezit ik o.a. twee artikelen van een regionale krant waar twee oud medewerkers (medio 1967) hun (slechte) ervaring uit die tijd met Van der Heem aan de krant hebben toevertrouwd. De geïnterviewden zijn de heren G.S. Jaarsma (Baas metaalafdeling) en Anton Tijsseling (Montage).

Volledigheidshalve voeg ik hieronder een gedeelte toe uit een Metaalkoerier uitgegeven in 1976. De betreffende tekst is beknopt maar is m.i. veelzeggend.

Einde 2

.

Als ik weer eens in Fryslân vertoef, rijdende richting Sneek vanaf Joure, dan kom je langs de “Nieuwe fabriek”, ik kijk dan opzij en denk met een nostalgische glimlach: ER WAS EENS …. begint deze pagina ook niet met:

ER WAS EENS…. over sprookjes gesproken…..

.

6_BlikkenNieuwe werkgever.

Mijn sollicitatiebrief van 22 mei 1967 had succes (de zesdaagse oorlog met Israël was net uitgebroken) en op 16 juni 1967 ben ik in dienst getreden bij Thomassen en Drijver-Verblifa N.V. vestiging Hoogeveen, weer werkzaam in de Kwaliteitszorg.

Thomassen en Drijver – Verblifa N.V. – thans Ardagh B.V. – is fabrikant van o.a. gedecoreerde- en blanke blikken verpakkingen t.b.v. o.a. Melkpoeder, Baby specialvoeding, Spuitbussen en Verf.

De navolgende oud collegae uit Sneek ontmoette ik enige tijd later:
Wim Harder (overleden) – CNV Hoogveen,
Bauke Quarré – net als ik bij Thomassen en Drijver- Verblifa  Hoogeveen,
Max X,  ook bij Thomassen en drijver-verblifa Hoogeveen en
Wim Laurentius (overleden) – bij Thomassen en Drijver-Verblifa te Oss.

Onder het motto: “Blik, daar zit muziek in” heb ik met veel plezier bijna 40 jaar in deze tak van de industrie gewerkt.

Clou: Achteraf bleek er in Blik meer muziek te zitten dan in (Erres) Van der Heem radio’s !!.

>> Voor foto’s Erres-verzameling en een 4-tal VanderHeem collages naar: Fotoalbum <<

>> Voor VanderHeem (VDH) onderwerpen naar: Varia <<